Σερβία-Αλβανία: Μια κόντρα με βαθιές ρίζες

Πρώτα απ' όλα, ζητήσαμε την άποψη του δημοσιογράφου, Σωτήρη Δανέζη, ο οποίος βρέθηκε δυο μήνες στο Κόσοβο την περίοδο που η κατάσταση ήταν πιο ανεξέλεγκτη από ποτέ. Για τον ίδιο, τα γεγονότα που συνέβησαν την Τρίτη (14/10) στο Βελιγράδι, παραπέμπουν στο μίσος που υπάρχει ανάμεσα στους δυο λαούς και κατέδειξαν τη μεγάλη έχθρα που δεν έχει ξεπεραστεί. Όπως μας είπε, το συμβάν αυτό δεν σχετίζεται απαραίτητα με όσα έγιναν την άνοιξη του 1999 στο Κόσοβο και τις εχθροπραξίες στην περιοχή, δίνοντας και μια δεύτερη εκδοχή.

Σύμφωνα με την άποψή του, την οποία συμμερίζονται αρκετοί σήμερα που έχουν γνώση του ζητήματος, η υπόθεση αυτή πάει ακόμα πιο πίσω, όταν ξεκίνησε το 1389 στο Κόσοβο Πόλιε η μάχη του σέρβικου στρατού με τον αντίστοιχο Οθωμανικό του Μουράτ Α'. Εκεί, όπως μας ανέφερε, μπορεί οι ορθόδοξοι Σέρβοι να έχασαν σε έναν άνισο -για τους ίδιους- πόλεμο από τους Μουσουλμάνους, αλλά θεωρείται από τις πιο λαμπρές στιγμές στην ιστορία του σέρβικου έθνους και μνημονεύεται ως και σήμερα.

Επιπλέον, τόνισε πως "τα όσα είδαμε, δεν έχουν καμία σχέση με τον αθλητισμό και το ποδόσφαιρο, ούτε βέβαια η σημαία της Μεγάλης Αλβανίας και ο μεγαλοϊδεατισμός που προωθούν οι Αλβανοί εθνικιστές". Επομένως, η άποψή του είναι πως ό,τι έγινε στο ματς και τα σοβαρά επεισόδια στο Βελιγράδι, πιθανότατα έχουν πιο βαθιές "ρίζες" απ' ό,τι πιστεύουν οι περισσότεροι που τα σχετίζουν με τους αμερικανικούς βομβαρδισμούς του 1999 και τα εγκλήματα στην περιοχή από το αντάρτικο του UCK και όχι μόνο.

Στη συνέχεια, το Sport24.gr ζήτησε την άποψη τριών καθηγητών Πανεπιστημίου, που γνωρίζουν ενδελεχώς το θέμα και δίνουν την δική τους οπτική. Έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον η γνώμη τους σχετικά με τις κοινωνικές προεκτάσεις του ζητήματος, το αν θεωρούν ότι είναι μόνο τα γεγονότα στο Κόσοβο ή η έχθρα πάει ακόμα πιο πίσω και το τι προβλέπουν για το μέλλον. Άλλωστε, μελετώντας κάποιος την ιστορία, μπορεί να προβλέψει πιο εύκολα τα μελλούμενα και με την ψύχραιμη ματιά του να αναλύσει τα γεγονότα και να μπορέσει να προβεί σε πιο ασφαλείς και σωστές κρίσεις. Είπαμε, σε αυτές τις περιπτώσεις, καλό είναι να δίνεται ο λόγος σε εκείνους που γνωρίζουν και μπορούν το κάτι παραπάνω.

Ο Δημήτρης Α. Σωτηρόπουλος, αναπληρωτής καθηγητής πολιτικής επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, τόνισε χαρακτηριστικά: "Τα γεγονότα στον αγώνα Σερβίας-Αλβανίας αντανακλούν μια χαμηλής έντασης αλλά υποβόσκουσα διαμάχη πολλών δεκαετιών. Η τελευταία φορά που διεξήχθησαν μάχες μεταξύ των δύο εθνών ήταν στο έδαφος του Κοσόβου το 1997-1999. Βίαια επεισόδια είχαν συμβεί και το 2004, στην πόλη Μιτροβίτσα, στο Βόρειο Κόσοβο, το 2004, μεταξύ των Σέρβων και των Αλβανόφωνων Κοσοβάρων κατοίκων της. Με το σύνταγμά της του 2006 η Σερβία διακήρυξε την αξίωσή της το Κόσοβο να παραμείνει μέρος τος Σερβικής επικράτειας. Ωστόσο, η μονομερής ανακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσόβου απο την κυβέρνηση της Πρίστινα το 2008 αναρρίπισε τη διαμάχη γύρω από το Κόσοβο.

Ενώ και οι δύο χώρες, Αλβανία και Σερβία, επιδιώκουν την ένταξή τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση και γνωρίζουν ότι για το σκοπό αυτό πρέπει να υποστείλουν τη σημαία των εθνικιστικών διεκδικήσεων στην περιοχή μας, ταυτόχρονα είναι παγιδευμένες στην κουλτούρα εθνικισμού που είχε καλλιεργηθεί επί δεκαετίες και ιδίως από εθνικιστές ηγέτες μετά το 1989. Ο εθνικισμός, άπαξ και εγκατασταθεί στο κοινωνικό σώμα, υποχωρεί δύσκολα και κατά διαστήματα εκδηλώνεται με εκρηκτικό τρόπο, όπως στο γήπεδο του αγώνα Σερβίας-Αλβανίας".

Δεν υπάρχουν αποκομμένα θέματα στα Βαλκάνια. Οι διαφορές ανάμεσα στις δυο χώρες, είναι πολύ βαθύτερες απ' όσο προέβαλαν τα ΜΜΕ. Για κάποιον που μελετά το θέμα, θα πρέπει να πάει στον 15ο αιώνα, διότι από τότε ξεκινάει η μεταξύ τους διαμάχη. Είναι κάτι αντίστοιχο με αυτό που συμβαίνει ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία. Αν κάποιος προσεγγίσει ιστορικά την σχέση της χώρας μας με τη γειτονική Τουρκία, δεν μπορεί να προβάλει το γεγονός των Ιμίων ή το Κυπριακό για να τονίσει την αντιπαλότητα των δυο χωρών, διότι υπάρχει πολύ μεγαλύτερο βάθος σε αυτή την χρόνια κόντρα και δεν μπορεί να γίνει μια επιδερμική και επιφανειακή ανάλυση.

Το συμβάν αυτό μπορεί να επηρεάσει και σε διπλωματικό επίπεδο και έγινε σε μια κακή στιγμή για την σχέση των δυο χωρών. Ό,τι συνέβη επίσης με τον αδελφό του πρωθυπουργού της Αλβανίας, Έντι Ράμα, είναι άσχημη ένδειξη. Να πούμε ακόμα έχει γίνει θέμα και στις Βρυξέλλες η άνοδος του εθνικισμού στην Αλβανία, την στιγμή που στη Σερβία ο εθνικιστικός παράγοντας ήταν πάντα δυναμικός και με παρεμβατικό ρόλο στα πράγματα. Δεν χρειάζεται βέβαια να πούμε το τι συμβαίνει και στην ίδια μας τη χώρα στο συγκεκριμένο σκέλος, αλλά είναι κάτι που απασχολεί πολλά κράτη.

"Θεωρώ ότι το να επικεντρωθούμε από το 1999 και μετά είναι μεγάλο λάθος και θα είναι μια επιφανειακή ανάλυση. Θα πρέπει να κοιτάξουμε τουλάχιστον τα τελευταία 30 χρόνια το τι συνέβη στο πλαίσιο της Ενωμένης Γιουγκοσλαβίας και τις σχέσεις των δυο δυο λαών για να καταλάβουμε εντέλει τι έγινε στο Κόσοβο και το τι θα γίνει από 'δω και πέρα", σχολιάζει ακόμα ο Πολιτικός Επιστήμονας – Διεθνολόγος. Ερευνητής του Προγράμματος Νοτιοανατολικής Ευρώπης, ΕΛΙΑΜΕΠ, Γιώργος Τριανταφύλλου.

Ο Νίκος Τζιφάκης, Επίκουρος Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, μίλησε επίσης στο Sport24.gr και εξέφρασε την άποψή του, λέγοντας ότι "τα δυο τελευταία χρόνια υπάρχει μια διαδικασία εξομάλυνσης των σχέσεων των δυο χωρών, προκειμένου να μπορέσουν να μπουν στην Ε.Ε. Ό,τι συνέβη, κατέδειξε όμως ότι είναι υπαρκτό το χάσμα και δεν υπάρχει συμφιλίωση ανάμεσα στους δυο λαούς, παρά την προσπάθεια που γίνεται από τις πολιτικές ηγεσίες. Από 'κει και πέρα, ο χουλιγκανισμός είναι υπαρκτός εδώ και χρόνια και είναι πάνω από πολιτικές προεκτάσεις. Ο χουλιγκανισμός εκτρέφεται και από άλλες συγκυρίες, αν και εδώ φαίνεται πως τα κίνητρα είναι εθνοτικά και μαρτυρούν το χάσμα Σέρβων και Αλβανών. Είναι πάντως καταδικαστέα όλα από την αρχή ως το τέλος. Τόσο η σημαία με τη λεγόμενη 'Μεγάλη Αλβανία', όσο και τα επεισόδια που ακολούθησαν".

Σε ερώτηση για το αν θα δρομολογηθούν, εξελίξεις, απάντησε: "Δε νομίζω ότι το ποδόσφαιρο αλλοιώνει την σχέση των δυο κρατών, αλλά θα χρειαστεί πολιτική βούληση, ώστε να υπάρξει εξομάλυνση. Πρέπει η συμφιλίωση να είναι βαθύτερη και επίσης θέλει γενναιότητα και των δυο χωρών, ώστε να παραδεχτούν τα λάθη τους και να κοιτάξουν μπροστά", ενώ για το τι να περιμένουμε στο ματς του δεύτερου γύρου, σχολίασε: "Είναι πιθανό και στο δεύτερο γύρο να γίνουν ανάλογα περιστατικά. Πολιτικά, θα είναι ένα επικίνδυνο παιχνίδι και ίσως πρέπει να υπάρξει η σχετική πρόληψη από τους αρμοδίους".

Για το θέμα, μας μίλησε -στα ελληνικά μάλιστα- και ο Αλβανός συνάδελφος, Έρβιν Ντούσι, ο οποίος βρέθηκε στην καρδιά των επεισοδίων εκ μέρους σουηδικού Μέσου Ενημέρωσης. Ο ίδιος αναφέρθηκε σε όλα όσα έζησε από κοντά, δίνοντας και την δική του ερμηνεία στα γεγονότα. Έκανε λόγο για έναν αγώνα με πολύ μεγάλη ένταση από την αρχή, αρκετοί ήταν εκείνοι που φώναζαν "σκοτώστε τους, σκοτώστε τους..." και πως "Το Κόσοβο είναι Σερβία...". Επίσης, τόνισε πως οι Αλβανοί που βρέθηκαν στο γήπεδο, ήταν 100-150 και όλα κάθονταν στα VIP, διότι δεν ήταν μπορούσαν να βρεθούν σε άλλο σημείο δίπλα σε χιλιάδες Σέρβους.

Για το αν τα επεισόδια προέκυψαν εξαιτίας της σημαίας με τη Μεγάλη Αλβανία, ο ίδιος δεν το συμμερίζεται, λέγοντας πως "οι χούλιγκαν δεν ξέρουν την ιστορία. Είναι οι ίδιοι που έκαψαν την σημαία της Αλβανίας στη Γένοβα πριν μερικά χρόνια. Έχει λιγότερη σχέση με την ιστορία αυτό που συνέβη και περισσότερο με τον χουλιγκανισμό. Είναι βέβαια δεδομένο πως δε μας έχουν συγχωρέσει οι Σέρβοι ό,τι έγινε το 1999, αλλά κατά την γνώμη μου το εν λόγω περιστατικό δεν σχετίζεται. Ο χουλιγκανισμός δεν έχει όρια και σύνορα και βρίσκουν πάντα δικαιολογία για να κάνουν ό,τι θέλουν. Δεν υπάρχουν κερδισμένοι σε αυτά. Το ποδόσφαιρο θα έπρεπε να ενώνει και όχι να χωρίζει".

Ερωτηθείς για το τι πιστεύει ότι θα γίνει στο ματς του β' γύρου, είναι σίγουρος πως "θα υπάρχει μεγαλύτερη ηρεμία. Οι Αλβανοί δεν έχουν διάθεση εκδίκησης. Τώρα, εδώ όλοι γιορτάζουν για όσους έκαναν τα πάντα για να σώσουν την... σημαία. Και οι δημοσιογράφοι κάνουν ό,τι μπορούν προς αυτή την κατεύθυνση. Δεν πρέπει να επιτρέψουμε να χαλάσει το κλίμα και δεν υπάρχει πιθανότητα να γίνει κάτι με τους Σέρβους στην Αλβανία.