Το κίνημα της γραβάτας

Το κίνημα της γραβάτας αποτελεί μια αυθεντική και μη καθοδηγούμενη έκφραση ενός επιστημονικού και όχι μόνο υποσυνόλου της κοινωνίας, το οποίο δεν αντέχει άλλη υποβάθμιση της εργασίας και της ποιότητας ζωής του, ενός κλάδου που έχει οδηγηθεί με τρομακτικά σύντομο χρονικό διάστημα σε πλήρη απαξίωση της επαγγελματικής και προσωπικής αξιοπρέπειας.

Εστία της το δικηγορικό σώμα, το οποίο στις 14 Γενάρη ξεχύθηκε στους δρόμους της πρωτεύουσας και έφτασε διαδηλώνοντας ως το Κοινοβούλιο, για την πλήρη ανατροπή του νέου ασφαλιστικού σχεδίου της κυβέρνησης, χωρίς μολότοφ, δακρυγόνα, σπάσιμο περιουσιών και κυνηγητά στους δρόμους. Δεν ήταν πράξη κομματική ούτε συνδικαλιστική. Ήταν όμως μια πράξη βαθιά κοινωνική.

Αν ξεπεράσουμε τη lifestyle πτυχή του, που διόλου τυχαία προβλήθηκε ιδιαιτέρως ως «μόδα της γραβάτας» με στόχο να μειωθεί η δυναμική του κινήματος, για πρώτη φορά όσοι συμμετείχαν σε αυτό, αισθάνθηκαν την πλήρη σύμπλευση διαφορετικών επαγγελματικών κλάδων, ετερόκλητων εκ πρώτης απόψεως, που όμως ενώθηκαν με ένα και μόνο σκοπό: τη διάσωση του εναπομείναντος επαγγελματικού τους βίου.

Και πράγματι κάτι διαφορετικό συμβαίνει σε αυτήν την κοινωνία, όταν ιδίως οι νέοι άνθρωποι, όχι πια ως ιδεολόγοι ή ονειροπόλοι φοιτητές, αλλά ως συνειδητοποιημένοι - προσγειωμένοι επαγγελματίες ενώνονται για να διασώσουν ό,τι έχει απομείνει από τις χιλιάδες ώρες διαβάσματος και εργασίας, από τις επενδύσεις των γονέων τους στο μέλλον τους, από τα διαλυμένα όνειρα για επαγγελματική και κοινωνική πορεία με θετικό πρόσημο.

Η ζύμωση της κοινωνίας είναι τέτοια, τη δεδομένη στιγμή, που πραγματικά ξεπερνά κάθε προσδοκία. Δικηγόροι, γιατροί, συμβολαιογράφοι, δικαστικοί επιμελητές, μηχανικοί, λογιστές, αγρότες, έμποροι έχουν δημιουργήσει ένα κοινό μέτωπο. Ίσως η αντίδραση στα σχέδια των θεσμών έπρεπε να προέλθει τελικά από τους ελεύθερους επαγγελματίες, μιας και η πολιτική, καθώς φαίνεται, «χρεοκόπησε», αδυνατώντας να αντιληφθεί τις πραγματικές ανάγκες μιας κοινωνίας οικονομικά, σωματικά και πνευματικά εξαντλημένης ή αδυνατώντας να αντιδράσει στα «έτοιμα νομοσχέδια».

Δεδομένου, μάλιστα, ότι το παρόν ασφαλιστικό σχέδιο νόμου «ήρθε για να μείνει», πιθανώς όσο μείνουν στη χώρα και τα επιτελεία της τρόικας, τότε μπορεί εύκολα να αντιληφθεί κανείς ότι αντιμετωπίζουμε ένα ασφαλιστικό πρόβλημα που αφορά στα παιδιά των παιδιών μας. Πρόκειται για τρεις γενιές Ελλήνων, συνεπώς θα πρεπει κάποια στιγμή αυτή η χώρα να κοιτάξει το μέλλον, με ορίζοντα λιγο μεγαλύτερο μιας διετίας ή τριετίας, συνειδητοποιώντας πως ο χρόνος για εντυπωσιασμούς ή λαϊκισμούς από όλες τις πλευρές έχει πλέον παρέλθει.

Ακριβώς για αυτόν το λόγο, και επειδή αφορά στο μέλλον όλων μας, είναι απαραίτητο να μελετήσει κανείς το ασφαλιστικό πρόβλημα με βάση το παρόν, αλλά κυρίως με τη ματιά στο μέλλον. Είναι άποψη μου, όμως, ότι δεν επιτρέπεται σε κανένα, αναλύοντας τα δεδομένα και τους αριθμούς του νομοσχεδίου, να λαμβάνει θέση και να εκφράζει άποψη με τη σημερινή του επαγγελματική και οικονομική κατάσταση. Απέναντι σε αυτά τα γεγονότα, δεν υπάρχει άλλη επιλογή πέρα από το να λάβουμε – όλοι οι επαγγελματικοί κλάδοι- μια σαφή και ξεκάθαρη θέση. Δεν είναι δυνατόν να υπολογίζουμε κοντόφθαλμα σε ένα ασφαλιστικό σχέδιο, αναλόγως με την σημερινή μας ασφαλιστική κατηγορία, αλλά αντιθέτως η ματιά μας πρέπει να είναι στο μέλλον και στην εξασφάλιση επιβίωσης του συστήματος.
Ας μπούμε λίγο στη λογική των αριθμών.

Η Ελλάδα αυτή τη στιγμή αναγκάζεται να παίρνει χρήματα από τον προϋπολογισμό της για να κλείνει τρύπες στα ασφαλιστικό, διότι οι εισφορές των ταμείων δεν επαρκούν για την κάλυψη των αναγκών σε συντάξεις. Αυτό σημαίνει στην ουσία διαρκή δάνεια και μια μεγάλη ετήσια τρύπα, η οποία εμποδίζει την ομαλότητα του οικονομικού συστήματος και τη ρευστότητας της χώρας. Συμφωνούμε, λοιπόν, πως υπάρχει σοβαρό πρόβλημα, που αναζητά άμεσα λύση.

Ποια είναι όμως η λύση;

Με απλά λόγια, το κράτος ακολουθεί την τακτική της εισφοροεισπρακτικής διαδικασίας και επιλέγει να αυξήσει τις εισφορές, αφού πρώτα έχει αυξήσει τη φορολογία σε όλα τα επίπεδα. Είναι σίγουρα μια λογική...του παραλόγου, καθώς όποιος πιστεύει ότι το κράτος θα συγκεντρώσει χρήματα από το εξαντλημένο και αποστραγγισμένο υποσύνολο των ελευθέρων επαγγελματιών, πλανάται πλάνην οικτρά! Πρέπει να συνειδητοποιήσουν άπαντες ότι ο ελεύθερος επαγγελματίας βρίσκεται πλέον σε έναν ασταμάτητο, ανακυκλούμενο, άνισο αγώνα εξόφλησης των οικονομικών του εκκρεμοτήτων, είτε είναι φορολογία εισοδήματος, ΕΝΦΙΑ και ΦΠΑ, είτε ενοίκια γραφείου, λογαριασμοί κτλ.

Για να δώσω ένα απόλυτα ρεαλιστικό παράδειγμα από το επάγγελμα του δικηγόρου που υπηρετώ από το 2005 ως ασκούμενος ακόμα δικηγόρος, καταγράφω την εξής: Ένας δικηγόρος σήμερα, από τη στιγμή που γυρίζει τα κλειδιά στην πόρτα του γραφείου του, οφείλει να πληρώσει: ενοίκιο/δάνειο αγοράς, ΔΕΗ, τηλέφωνο, νερό, κοινόχρηστα, αναλώσιμα γραφείου, ΦΠΑ 23%, φόρο εισοδήματος 26%, τέλος επιτηδεύματος, προκαταβολή φόρου 75-100%, έξοδα κίνησης, εισφορές για την ασφάλιση, καθώς και όλους τους έμμεσους φόρους στα δικηγορικά κι όχι μόνο έξοδα. Αντιλαμβάνεται κανείς ότι ίσως πρόκειται για την πιο απάνθρωπη και αντιεμπορική συμφωνία που μπορεί να συνάψει ένας επαγγελματίας με το Κράτος! Αν διάβαζε ένας Ευρωπαίος ή Αμερικάνος συνάδερφος τις μηνιαίες αυτές εκροές, είναι βέβαιο ότι θα έχανε την ψυχραιμία του.

Ναι, όμως, πλέον και εμείς χάσαμε την ψυχραιμία μας και κυρίως την ηρεμία μας με τα επαπειλούμενα μέτρα του ασφαλιστικού!

Ακριβώς επειδή τα νούμερα είναι αμείλικτα, αναφέρω ότι υπολογίζεται πως οι πληρωμές φόρων και εισφορών για έναν ελεύθερο επαγγελματία θα αγγίζουν – ίσως και ξεπερνούν – το 90% του εισοδήματος του! Θα βγάζει δηλαδή 10.000 ευρώ το χρόνο και το κράτος θα του παίρνει τα 9.000 ευρώ! Παραλογισμός ή η πολιτεία θεωρεί εκ προοιμίου ότι ο ελεύθερος επαγγελματίας φοροδιαφεύγει ή φοροαποφεύγει; Αν ισχύει το πρώτο, τότε πρέπει να βρούμε τρόπο να ζούμε αξιοπρεπώς με 800-900 ευρώ το χρόνο, πράγμα φυσικά όχι μόνο απάνθρωπο, αλλά και πρακτικά αδύνατο. Αν ισχύει το δεύτερο, τότε σημαίνει ότι η αδυναμία κρατικού ελέγχου μιας ελίτ της τάξης του 2-3% των επαγγελματικών κλάδων, μετατρέπεται σε ένα τυφλό εισφοροεισπρακτικό τυφώνα, που παίρνει παραμάζωμα όλους, δικαίως και αδίκως. Αυτό, ουσιαστικά, σημαίνει κλείσιμο γραφείων, αναστολή επαγγέλματος και ταμείο ανεργίας για τους ασθενέστερους που θα αυξάνουν με γεωμετρική πρόοδο.

«Πρόταση υπάρχει;» Αυτό με ρώτησε ένας εντολέας μου μόλις πριν από λίγες ημέρες που συζητήσαμε όλα τα παραπάνω. «Υπάρχει», του απάντησα και τη γνωρίζει το κυβερνητικό επιτελείο, πιθανώς όμως δεν αρκεί στην τρόικα για να «βγαίνουν τα νούμερα». Προτάσεις έχουν κάνει μεμονωμένα αρκετοί συνάδελφοι, δικηγορικοί και άλλοι επαγγελματικοί σύλλογοι, δίνοντας νούμερα και προτείνοντας θεσμοθετημένες διαδικασίες. Δεν θα κουράσω εδώ με το να τις προβάλλω αναλυτικά. Το θετικό είναι ότι, τις τελευταίες ώρες, κάποιες προτάσεις φαίνεται να έχουν ήδη εισακουσθεί, αλλά το βέβαιο είναι ότι ακόμα υπάρχει μεγάλη ανηφόρα για τη σύγκλιση.

Το βέβαιο είναι ότι το εισοδηματικό κριτήριο των εισφορών είναι δίκαιη και εύλογη βάση διαλόγου για την κατανομή των εισφορών. Εφαρμόζεται, εξάλλου, στις πιο αναπτυγμένες χώρες του κόσμου. Η «καυτή πατάτα» παραμένει η εξυγίανση του ασφαλιστικού συστήματος κατά το συγκερασμό των απόψεων κυβέρνησης, θεσμών και επαγγελματικών ομάδων, ώστε να μην υπάρξει ξανά στο μέλλον ανάγκη για αναθεώρηση του.

Τούτη τη στιγμή, μόνη ελπίδα είναι τα «κινήματα της γραβάτας – της γαλότσας – του κράνους – της ποδιάς ή όποιου άλλου ενδύματος εργασίας», η ένωση δηλαδή όλων των επαγγελματικών κλάδων και ιδίως των νέων, και όχι ο διχασμός της κοινωνίας, ειδικά μπροστά σε μια τόσο σημαντική διεκδίκηση, όπως είναι αυτή ενός δίκαιου ασφαλιστικού συστήματος.

Η ώρα της κοινωνικής αντίδρασης, με ουσιαστικές ενέργειες και προτάσεις, ώστε να μην κινδυνεύσει η ασφάλιση να καταστεί συστημική διασφάλιση ενός χρεοκοπημένου συστήματος που αδιαφορεί για τον ίδιο τον ασφαλισμένο, με σκοπό απλά να βγαίνουν τα νούμερα. Το πρόβλημα έχει φτάσει μπροστά στις πόρτες όλων μας και κυρίως μπροστά στις πόρτες των εχόντων την εξουσία... Και θα τους χτυπήσουμε την πόρτα, με γραβάτα ή χωρίς.