Αφιέρωμα: Τα Χριστουγεννιάτικα τραγούδια που αγαπήσαμε

Τα Χριστούγεννα είναι, ίσως, η μοναδική γιορτή που ενώνει πραγματικά όλους τους χριστιανούς, ανεξαρτήτως γλώσσας, ηπείρου και δόγματος. Από την μια πλευρά οι πολλαπλές της διαστάσεις (θρησκευτικές, εμπορικές, συναισθηματικές, τουριστικές) και, από την άλλη, τα κοινά έθιμα - όπως το χριστουγεννιάτικο δέντρο - την καθιστούν την πιο "μαγευτική" περίοδο του χρόνου.

Τα παλαιότερα χρόνια, πριν ενισχυθεί πολύ το εμπορικό σκέλος, τα Χριστούγεννα θεωρούνταν κατεξοχήν η γιορτή των μικρών παιδιών. Εξ ου και τα χριστουγεννιάτικα τραγούδια, τα οποία απευθύνονταν κυρίως στις μικρότερες ηλικίες, και τραγουδούνταν κυρίως από παιδικές χορωδίες σε εκδηλώσεις ή σχολικές γιορτές. Πολλά από αυτά τα τραγούδια μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες (διεθνή χριστουγεννιάτικα τραγούδια) ενώ, παράλληλα, υπήρξαν και ορισμένα που δημιουργήθηκαν βάσει των ιδιαιτεροτήτων κάθε χώρας και παρέμειναν αποκλειστικά εντός των εκάστοτε συνόρων (όπως τα ελληνικά κάλαντα Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς και το περίφημο "Χιόνια στο Καμπαναριό".)

Κατά καιρούς, έχουν ακουστεί δεκάδες τραγούδια χριστουγεννιάτικου περιεχομένου. Όμως, τα πιο γνωστά διεθνώς είναι τα εξής:

Silent Night

White Christmas

Jingle Bells

Little Drummer Boy

When a Child is Born

Blue Christmas

The Christmas Feeling

The Christmas Song

Ave Maria

Winter Wonderland

We Wish You a Merry Christmas

Rudolf The Red-nose Reindeer

It's the most wonderful time of the year

The Twelve days of Christmas

O Christmas Tree

Santa Claus is coming to town

Από τα παραπάνω, μεταφράστηκαν στα ελληνικά το Silent Night (Άγια Νύχτα), White Christmas (Λευκά Χριστούγεννα), Jingle Bells (Τρίγωνα - Κάλαντα), Little Drummer Boy (Ο Μικρός Τυμπανιστής), Οh Christmas Tree (Ω, Έλατο), Santa Clauss is Coming to Town (Πρωτομηνιά - Πρωτοχρονιά).

Περισσότερο αναγνωρίσιμα χριστουγεννιάτικα τραγούδια διεθνώς θεωρούνται, κυρίως, το "Silent Night", το "Jingle Bells", το "Little Drummer Boy" και το "Christmas Tree". Η ιστορία τους είναι ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσα.

Silent Night (Άγια Νύχτα)

Η "Άγια Νύχτα" είναι Αυστριακό κομμάτι, και τραγουδήθηκε για πρώτη φορά τα Χριστούγεννα του 1818, στην εκκλησία του χωριού Όμπερντορφ, στο Σάλτσμπουργκ της Αυστρίας. Σύμφωνα με γραπτές πηγές, που ήρθαν στο φως το 1995, συνθέτης του τραγουδιού ήταν ο εφημέριος του χωριού, Γιόζεφ Μορ. Η τοπική παράδοση θέλει τον Μορ να γράφει τους στίχους του τραγουδιού μέσα σε λίγες ώρες, εμπνευσμένος από το χιονισμένο τοπίο, προκειμένου να καλύψει ένα σοβαρό τεχνικό πρόβλημα της χριστουγεννιάτικης λειτουργίας: Το εκκλησιαστικό όργανο είχε υποστεί βλάβη της τελευταίας στιγμής και δεν θα μπορούσε να εκτελεστεί ο κλασικός χριστουγεννιάτικος ύμνος. Έτσι, οι ιερείς χρειάζονταν έναν "ύμνο έκτακτης ανάγκης", που να μπορεί να τραγουδηθεί "ακαπέλα". Είτε πρόκειται για ακριβές ιστορικό γεγονός, είτε όχι, το σίγουρο είναι ότι το Silent Night μεταφράστηκε σε 300 διαφορετικές γλώσσες.

Jingle Bells

Το τραγούδι Jingle Bells γράφτηκε στο Medford των ΗΠΑ από τον James Lord Pierpont (1822-1893), και η πρώτη του ονομασία ήταν "One horse open sleigh". Όπως αναφέρουν ιστορικές πηγές, ο Pierpont δεν το έγραψε για τα Χριστούγεννα, αλλά για την γιορτή του Thanksgiving, όμως στην συνέχεια μετεξελίχθηκε και ταυτίστηκε παγκοσμίως με την περίοδο των Χριστουγέννων.

Το "One Horse Open Sleigh" θεωρείται ότι συντέθηκε το 1850, όμως έγινε γνωστό στο κοινό το 1857. Επανεκτελέστηκε το 1859, όταν πήρε και τον τελικό του τίτλο, "Jingle Bells", που το κρατά αθάνατο μέχρι και τις μέρες μας. Οι μελετητές υποστηρίζουν ότι ο Pierpont έγραψε το "One Horse Open Sleigh" εμπνευσμένος από τους αντίστοιχους αγώνες που λάμβαναν χώρα τον 19ο αιώνα στο Medford.

O Christmas Tree (O Tannenbaum)

Η μελωδία που μάθαμε από μικροί ως "Έλατο", προέρχεται από ένα γερμανικό τραγούδι του 19ου αιώνα (O Tannenbaum) το οποίο, όμως, δεν είχε καμία σχέση με τα Χριστούγεννα.

Γράφτηκε το 1824 και αφορούσε κυρίως το έλατο ως δέντρο, την ομορφιά του και τους λογοτεχνικούς του συμβολισμούς. Η ταύτισή του με τα Χριστούγεννα έγινε στις αρχές του 20ου αιώνα, όταν και αποτέλεσε την βάση για το αγγλόφωνο τραγούδι "Christmas Tree".

Ακολούθησαν και ανάλογες αλλαγές στους στίχους του αυθεντικού γερμανικού κομματιού, με αποτέλεσμα να συμβολίζει, πλέον, το έλατο ως χριστουγεννιάτικο δέντρο.

The Little Drummer Boy (Ο μικρός Τυμπανιστής)

Ο... γνωστός και μη εξαιρετέος "Μικρός Τυμπανιστής" ξεκίνησε από την Αμερική αλλά έχει καταγωγή από την Τσεχία. Το τραγούδι από το οποίο προέρχεται είναι ακόμη άγνωστο και έχει αποτελέσει αίνιγμα με δύσκολη λύση για τους ιστορικούς του είδους. Πιθανότερος πρόγονός του θεωρείται ένα τραγούδι με μεταφρασμένο τίτλο "Rocking Carol", αλλά δεν έχει αποσαφηνιστεί πλήρως μέχρι σήμερα.

Τους στίχους του Little Drummer Boy, με το αγαπημένο μας "ρα παμ παμ παμ" συνέθεσε το 1941 η συνθέτις Katherine Kennicott Davis, για να το ηχογραφήσει για πρώτη φορά το 1955 το συγκρότημα Trapp Family Singers. Παρόλα αυτά, έγινε ευρύτερα γνωστό το 1958, από την Χορωδία του Harry Simeone.