Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης παρουσίασε τα βασικά σημεία του Κοινού Ανακοινωθέντος

του κυπριακού το κοινό Ανακοινωθέν, αλλά μια βάση για τις από κοινού συνομιλίες.Ευχαρίστησε δε τις πολιτικές δυνάμεις της Κύπρου, που και μέσα από τις διαφωνίες τους κατέστησαν σαφές το πνεύμα της ενότητας που πρέπει αυτές τις ώρες να διακατέχει και την πολιτική ηγεσία και τον λαό.

Ο κ. Αναστασιάδης τόνισε ότι "Η λύση που επιδιώκεται θα βασίζεται στα ψηφίσματα και στο διεθνές δίκαιο. Για πρώτη φορά μετά το 1974 καταφέραμε να εμπλέξουμε στο διάλογο και την Τουρκία. Επίσης αναβαθμίζετε και ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.Για την μετεξέλιξη της Κυπριακής Δημοκρατίας οι συνιστώσες πολιτείες δεν προϋπάρχουν για να δημιουργήσουν ένα κράτος. Στο Κοινό Ανακοινωθέν δεν γίνεται δεκτή η παρθενογένεση αλλά αντίθετα η συνέχιση της Κυπριακής Δημοκρατίας".

Στο καταληκτικό μέρος της ομιλίας του Προέδρου, ο ΠτΔ έδωσε τα κυριότερα σημεία του Ανακοινωθέντος ως εξής:

1. Η υπάρχουσα κατάσταση, το στατους κβο δηλαδή, θεωρείται και από τους δύο ηγέτες απαράδεχτη. Δηλαδή, μεταξύ άλλων, απαράδεχτη κρίνεται η παρουσία κατοχικών στρατευμάτων, η συνεχιζόμενη διαίρεση της πατρίδας μας, η παράνομη αξιοποίηση των Ε/κ περιουσιών, η καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και βασικών ελευθεριών, ο εποικισμός, η καταστροφή της θρησκευτικής και πολιτισμικής μας κληρονομιάς, η ανάγκη που εξωθεί τους Ελληνοκύπριους να ξεπουλούν τις περιουσίες τους στα κατεχόμενα, η αποξένωση του κυπριακού ελληνισμού από το κατεχόμενο μέρος και η εν τη ουσία παγίωση των τετελεσμένων της εισβολής. (Παράγραφος 1).

2. Προβλέπεται ότι η λύση θα σέβεται τις βασικές αρχές, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες και θα διασφαλίζει το κοινό μέλλον του συνόλου των πολιτών σε μια ενωμένη Κύπρο εντός της Ε.Ε. (Παράγραφος 1).

3. Οι αρχές και οι αξίες επί των οποίων εδράζεται η Ε.Ε. θα διασφαλίζονται και θα γίνονται σεβαστές σε όλη την επικράτεια της Κυπριακής Δημοκρατίας (Παράγραφος 4).

4. Το εξίσου σημαντικό, για να μην πω το σημαντικότερο, είναι ότι στην ενωμένη Κύπρο κατοχυρώνονται οι τρεις βασικές αρχές, χαρακτηριστικά γνωρίσματα κάθε κράτους μέλους των Η.Ε. Η ενωμένη Κύπρος ως μέλος των Η.Ε. και της Ε.Ε. θα έχει μια και μόνη διεθνή νομική προσωπικότητα, μια και μόνη κυριαρχία, μια και μόνη ενιαία ιθαγένεια (Παράγραφος 3).

5. Αποκλείονται τα όποια ασφυκτικά ή άλλως πως χρονοδιαγράμματα (Παράγραφος 3).

6. Υιοθετείται η αρχή πως τίποτα δεν είναι συμφωνημένο αν δεν συμφωνηθούν τα πάντα (Παράγραφος 5).

7. Αποκλείεται ρητά η όποια μορφή επιδιαιτησίας και πως μόνο μια συμφωνία που θα βασίζεται στην ελεύθερη βούληση των μερών θα παραπεμφθεί σε δημοψήφισματα (Παράγραφος 6).

8. Ρητά και απερίφραστα απαγορεύεται η ένωση του όλου η μέρους με την όποια χώρα, η όποια μορφή διαίρεσης ή απόσχισης ή και η όποια μονομερής ενέργεια αλλαγής του καθεστώτος (Παράγραφος 4).

9. Διασφαλίζεται η ιεραρχία των νόμων, αφού ρητά αναφέρεται πως ο υπέρτατος νόμος του κράτους είναι το Ομοσπονδιακό Σύνταγμα που θα δεσμεύει το σύνολο των αρχών της ομοσπονδίας αλλά και των συνιστωσών πολιτειών (Παράγραφος 4).

10. Ρητά καθορίζεται πως αφού συμφωνηθούν οι αρμοδιότητες της Ομόσπονδης Κυβέρνησης, όσες εξουσίες εναπομείνουν, δηλαδή το κατάλοιπο εξουσίας, ανατίθενται από το ομοσπονδιακό Σύνταγμα στις πολιτείες. Οι εξουσίες αυτές αφορούν εσωτερικές αρμοδιότητες, όπως, για παράδειγμα, η παιδεία, το σύστημα υγείας, οι κοινωνικές ασφαλίσεις κ.α. Η αποκέντρωση αυτή συνάδει με την ευρωπαϊκή αρχή της επικουρικότητας, δηλαδή της ανάθεσης περισσοτέρων εξουσιών για θέματα καθημερινότητας των πολιτών στις τοπικές αρχές. Να σημειωθεί ακόμη ότι τούτο συνάδει απόλυτα με ό,τι ισχύει στην συντριπτική πλειοψηφία των ομόσπονδων κρατών. (Παράγραφος 3)

11. Διασφαλίζεται πως οι συνιστώσες πολιτείες δεν έχουν την όποια κυριαρχία ή προϋπάρχον δικαίωμα ανεξάρτητου κράτους όπως κάποιοι ισχυρίζονται, αλλά την ιδιότητα που αποκτούν σαν συστατικά μέρη (συνιστώσες πολιτείες) της ομοσπονδίας, όπως καθορίζεται από το ομοσπονδιακό Σύνταγμα. Αρκεί να αναφερθεί πως στο κοινό ανακοινωθέν ρητά προνοείται πως οι συνομιλίες διεξάγονται μεταξύ των δύο κοινοτήτων και όχι των όποιων κρατικών οντοτήτων. (Παράγραφος 4).

12. Προνοείται ακόμη πως οι όποιες διαφορές μεταξύ Ομόσπονδου Κράτους και συνιστωσών πολιτειών ή/και πολιτειών μεταξύ τους, θα επιλύονται τελεσίδικα από το Ομόσπονδο Συνταγματικό Δικαστήριο, όπως συμβαίνει σε όλα τα Ομόσπονδα Κράτη (Παράγραφος 3).

13. Η αναφορά στον αλληλοσεβασμό και στη διαφύλαξη της εθνικής, θρησκευτικής και πολιτιστικής ταυτότητας και ακεραιότητας του κάθε πολίτη του Ομόσπονδου Κράτους δεν αφορά μόνο την Τουρκοκυπριακή κοινότητα αλλά διασφαλίζει και την επιβίωση του κυπριακού Ελληνισμού. Ούτε και εκχωρεί όπως ισχυρίζονται κάποιοι κυριαρχικά δικαιώματα, αλλά απλώς διασφαλίζει τη συμφωνηθείσα πολιτική ισότητα. (Παράγραφος 1).

14. Καθιερώνεται νέα μεθοδολογία, σύμφωνα με την οποία κατά τη διάρκεια των συνομιλιών η συζήτηση των διάφορων ουσιωδών πτυχών θα γίνεται αλληλένδετα και παράλληλα και, ως εκ τούτου, αποφεύγεται η πρακτική του παρελθόντος να επικεντρώνεται ο όλος διάλογος σε συγκεκριμένη ουσιώδη πτυχή (Παράγραφος 2).

15. Γίνεται αποδεχτή η θέση μας για την ανάγκη υιοθέτησης ουσιωδών μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης τα οποία θα δώσουν νέα δυναμική στην προοπτική για μια ενωμένη Κύπρο, κάτι που απηχεί πλέον και τις απόψεις σημαντικών παραγόντων της διεθνούς κοινότητας. (Παράγραφος 7).

16. Τέλος, θα ήθελα να επαναλάβω πως το Κοινό Ανακοινωθέν δεν αποτελεί τη λύση, αλλά τις βασικές παραμέτρους μέσα από τις οποίες θα αναζητηθεί η τελική λύση και η οποία θα προέλθει από την ελεύθερη βούληση των μερών και θα τεθεί ενώπιον του κυρίαρχου λαού ο οποίος και θα αποφασίσει τελεσίδικα δια δημοψηφισμάτων (Παράγραφοι 2 και 4).

Συμπατριώτισσες και Συμπατριώτες,

Είναι καλά γνωστή η θέση μου πως δεν θα αποδεχόμουν την έναρξη ενός νέου κύκλου συνομιλιών εάν δεν ικανοποιούντο βασικές αρχές που θα πρέπει να διέπουν τη μορφή του υπό μετεξέλιξη κράτους. Πέραν των προνοιών που έχουν προαναφερθεί, πλείστες των οποίων για πρώτη φορά περιλαμβάνονται σε συμφωνίες ή δηλώσεις κορυφής, είχα θέσει σαν προϋπόθεση τη διασφάλιση των τριών συστατικών κάθε διεθνούς αναγνωρισμένου κράτους, τα λεγόμενα τρία singles. Και κάνω ιδιαίτερη αναφορά στα τρία αυτά βασικά χαρακτηριστικά, γιατί τις τελευταίες μέρες παρατηρώ μια συστηματική προσπάθεια παρερμηνείας ή αμφισβήτησης ως προς το ακριβές περιεχόμενο τους.

Πιο συγκεκριμένα:

Α. Μία και μόνη διεθνής προσωπικότητα

Η μια και μόνη διεθνής νομική προσωπικότητα είναι τόσο σαφώς διατυπωμένη που δεν επιδέχεται ούτε και επιτρέπει την όποιαν άλλη ερμηνεία. Η ακριβής διατύπωση στο κείμενο της κοινής δήλωσης αναφέρει πως «Η ενωμένη Κύπρος, ως μέλος των Ηνωμένων Εθνών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θα έχει μια και μόνη διεθνή προσωπικότητα..» (Παράγραφος 3)

Β. Μία και μόνη Κυριαρχία

Το δεύτερο υπό αμφισβήτηση είναι ο ισχυρισμός πως η Κυριαρχία διαιρείται στα τρία και τούτο γιατί στο Κοινό Ανακοινωθέν η μια και μόνη κυριαρχία, όπως αυτή καθορίζεται από το Χάρτη του ΟΗΕ, θα εκπηγάζει εξίσου από τους Ε/κ και τους Τ/κ.

Να μου επιτραπεί να αναφέρω πως όσοι προβάλλουν αυτή τη θέση συγχέουν την κυριαρχία του ομόσπονδου κράτους με τις εξουσίες και αρμοδιότητες που εξ υποχρεώσεως εκχωρούνται από το σύνταγμα στις συνιστώσες πολιτείες για θέματα εσωτερικών αρμοδιοτήτων.

Εξουσίες και αρμοδιότητες των πολιτειών που θα τους εκχωρούνται εκ του Ομόσπονδου Συντάγματος, αφού συμφωνηθούν και καθορισθούν από το Ομοσπονδιακό Σύνταγμα οι τομείς αρμοδιοτήτων της κεντρικής κυβέρνησης.

Πρόσθετα, θα ήθελα αναφέρω πως το ότι η κυριαρχία πηγάζει εξίσου από τους Ε/κ και τους Τ/κ και όχι από τις δύο κοινότητες όπως είχαμε αποδεχτεί στο παρελθόν θα πρέπει να θεωρείται επίτευγμα, αφού παραπέμπει στα συστατικά στοιχεία που αποτελούν τον κυπριακό λαό και όχι στις κοινότητες όπως αυτές αναγνωρίζονται και από το σύνταγμα του 1960. Ως εκ τούτου, καμιά κυριαρχία δεν εκχωρείται χωριστά σε πολίτες που αποτελούν το λαό ενός κράτους.

Ως επιχείρημα της ύπαρξης τάχα ξεχωριστής κυριαρχίας προβάλλεται και η πρόνοια για χωριστά ταυτόχρονα δημοψηφίσματα. Θέλω να υπενθυμίσω πως δεν είναι το Κοινό Ανακοινωθέν που προβλέπει για πρώτη φορά τα χωριστά και ταυτόχρονα δημοψηφίσματα. Τούτο επισυνέβη και στην πράξη στο δημοψήφισμα του 2004, όταν Πρόεδρος ήταν ο αείμνηστος Τάσσος Παπαδόπουλος.

Αξίζει να υπενθυμίσω πως ακόμα και με τις πρόνοιες του συντάγματος του 1960, πέραν των άλλων δικαιωμάτων που παραχωρούνται προς την Τουρκοκυπριακή κοινότητα, το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι ασκείτο ξεχωριστά από Ε/κ και Τ/κ μέσα από ξεχωριστούς εκλογικούς καταλόγους.

Θα πρέπει ακόμα να τονίσω πως ανάλογοι ισχυρισμοί δεν ευσταθούν γιατί το κράτος υπάρχει δεν θα ιδρυθεί. Εκείνο που θα συμβεί είναι η μετεξέλιξη του σε ομοσπονδία και ως εκ τούτου το δικαίωμα που δίνεται στις δύο κοινότητες δεν είναι κυριαρχικό ή ιδρυτικό, αλλά συντακτικό.

Γ. Μία και μόνη η ιθαγένεια του κράτους

Αμφισβήτηση ή ανησυχίες εκφράζονται ακόμα και για τη μια και μόνη ενιαία ιθαγένεια του κράτους. Προς απάντηση, θα ήθελα να παρατηρήσω τα ακόλουθα:

Σύμφωνα με το λεκτικό του Κοινού Ανακοινωθέντος: «Θα υπάρχει μία και μόνη ενιαία κυπριακή ιθαγένεια, που θα ρυθμίζεται από την Ομοσπονδιακή νομοθεσία. Όλοι οι πολίτες της ενωμένης Κύπρου θα είναι επίσης πολίτες είτε της ελληνοκυπριακής συνιστώσας πολιτείας είτε της τουρκοκυπριακής συνιστώσας πολιτείας. Αυτή η ιδιότητα θα είναι εσωτερική και θα συμπληρώνει, και δεν θα υποκαθιστά καθ'οιονδήποτε τρόπο, την ιθαγένεια της ενωμένης Κύπρου» (Παράγραφος 3).

Συνεπώς, είναι σαφές πως ουδείς μπορεί να αποκτήσει «εσωτερική ιθαγένεια» είτε της μίας είτε της άλλης συνιστώσας πολίτειας, εκτός αν είναι πρώτιστα πολίτης της ενωμένης Κύπρου σύμφωνα με τον Ομοσπονδιακό Νόμο.

Να σημειώσω πως ανάλογη πρόνοια υπάρχει και στο ισχύον Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας, σύμφωνα με το οποίο ουδείς μπορεί να γίνει μέλος είτε της Ελληνικής είτε της Τουρκικής, κατά το Σύνταγμα, κοινότητας, εκτός αν είναι πολίτης της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Επιπλέον, είναι πασιφανές πως η αναφορά σε «εσωτερική ιθαγένεια» γίνεται για να προστατευθεί το δικαίωμα πολιτικής ισότητας των δύο συνιστωσών πολιτειών, λόγω του ότι η συμφωνία για λύση προβλέπει πως η μετεξέλιξη του σημερινού ενιαίου κράτους θα οδηγήσει σε μια δικοινοτική, διζωνική ομοσπονδία με πολιτική ισότητα των δύο συνιστωσών πολιτειών.

Η άποψη πως η εσωτερική ιθαγένεια ενέχει τους κινδύνους νομιμοποίησης της εθνοκάθαρσης όχι μόνο δεν με βρίσκει σύμφωνο, αλλά αντιθέτως, κατά την άποψη μου, συνηγορεί και ενισχύει τον αγώνα μας για διασφάλιση του δικαιώματος επιστροφής και επανεγκατάστασης των προσφύγων μας, αφού η επανεγκατάσταση τους δεν θα προκαλεί κινδύνους για αλλοίωση του δικαιώματος πολιτικής ισότητας των δύο συνιστωσών πολιτειών. Είναι προφανές,, πως το δικαίωμα ψήφου για την Άνω βουλή ή τη Γερουσία με το οποίο διασφαλίζεται η πολιτική ισότητα θα ενασκείται όχι με βάση τον τόπο κατοικίας αλλά την ιδιότητα του πολίτη της κάθε μιας των συνιστωσών πολιτειών.

Είναι σημαντικό πως και τα τρία singles, δηλαδή η μία και μόνη διεθνής προσωπικότητα, η μία και μόνη και μία κυριαρχία και η μία και μόνη ενιαία ιθαγένεια θα περιλαμβάνονται στο Ομοσπονδιακό Σύνταγμα, το οποίο σύμφωνα με τις πρόνοιες του Κοινού Ανακοινωθέντος: «...θα αποτελεί τον υπέρτατο νόμο της χώρας και θα δεσμεύει όλες τις Αρχές της Ομοσπονδίας και των συνιστωσών πολιτειών».

Δ. Μετεξέλιξη Κυπριακής Δημοκρατίας

Προβάλλεται ακόμα η φοβική θέση πως τάχα μέσα από τις πρόνοιες του Κοινού Ανακοινωθέντος υιοθετείται η τουρκική θέση πως η ενωμένη Κύπρος θα είναι αποτέλεσμα συνένωσης δύο συνιδριτικών κρατών.

Πουθενά στο Κοινό Ανακοινωθέν δεν υπάρχει η όποια μνεία για προϋπάρχοντα ή ιδρυτικά ή συνιδρυτικά κράτη. Αντιθέτως, ρητά αναφέρεται πως οι συνομιλίες διεξάγονται μεταξύ των ηγετών δύο κοινοτήτων, πως ακόμα οι δύο συνιστώσες πολιτείες είναι προϊόν του ομόσπονδου συντάγματος με ρητή πρόνοια η οποία προβλέπει ότι η ομοσπονδία θα αποτελείται από δύο συνιστώσες πολιτείες.

Πέραν όμως των όσων πιο πάνω έχω παραθέσει θα πρόσθετα και τα ακόλουθα:

Α. Η Συνθήκη Προσχώρησης στην Ε.Ε. προβλέπει πως η ένταξη καλύπτει το σύνολο του εδάφους της Κυπριακής Δημοκρατίας με αναστολή εφαρμογής του κεκτημένου στη μη ελεγχόμενη από την Κυβέρνηση περιοχή, αναγνωρίζοντας σαφέστατα το παράνομο του κατοχικού καθεστώτος.

Β. Στο Κοινό Ανακοινωθέν αναφέρεται επίσης επί λέξει πως: «Η Ενωμένη Κύπρος, ως μέλος των Ηνωμένων Εθνών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα...».

Εκ των ως άνω γίνεται σαφές πως όχι μόνον δεν γίνεται δεκτή η παρθενογένεση αλλ' αντιθέτως διασφαλίζεται η συνέχεια της Κυπριακής Δημοκρατίας στη μετεξελιγμένη μορφή της νέας κατάστασης πραγμάτων, δηλαδή της Ομοσπονδιακής δομής.

Αν το αντίθετο συνέβαινε θα απαιτείτο νέα αίτηση για να καταστεί η χώρα μέλος του Ο.Η.Ε., αλλά και νέα αίτηση και επίπονες διαπραγματεύσεις για να ενταχθεί στην Ε.Ε.

Η κατάληξη της ομιλίας του Προέδρου

Ελληνίδες Έλληνες, Συμπατριώτισσες και Συμπατριώτες,

Προτού καταλήξω, θα ήθελα επαναλάβω πως το Κοινό Ανακοινωθέν δεν αποτελεί τη λύση αλλά θέτει τις βασικές αρχές και το πλαίσιο στο οποίο θα κινηθούμε προς αναζήτηση της λύσης. Όπως ανέφερα και στην αρχή, η επίπονη προετοιμασία του Κοινού Ανακοινωθέντος και η αποφυγή απαράδεχτων αξιώσεων της άλλης πλευράς έγινε κατορθωτή και με τη συμβολή των διαφωνούντων και με τη βοήθεια των εγκρίτων νομικών που μου εισηγήθηκαν τα κοινοβουλευτικά κόμματα.

Απευθυνόμενος στην πολιτική ηγεσία του τόπου και σεβόμενος πλήρως τις διαφορετικές απόψεις, την καλώ, ανταποκρινόμενη στην κοινή επιθυμία του συνόλου των Ελληνοκυπρίων, να ενώσουμε δυνάμεις για αυτά που ακολουθούν γιατί είναι καλά γνωστό πως το Κοινό Ανακοινωθέν δεν αποτελεί την τελική λύση, αλλά την απαρχή μας επίπονης προσπάθειας προκειμένου να φτάσουμε στην επανένωση της πατρίδος μας

Απευθυνόμενος και προς τους Τουρκοκύπριους συμπατριώτες μας, θα ήθελα να τους διαβεβαιώσω πως ειλικρινής πρόθεση και επιθυμία μου είναι η λύση του Κυπριακού το συντομότερο, με τρόπο που θα αποκαθιστά τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες για όλους τους πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Μια λύση που δεν θα έχει νικητές και ηττημένους, ούτε τη δυνατότητα επιβολής εξουσίας της μίας πλευράς επί της άλλης και θα παρέχει τη δυνατότητα συνύπαρξης, συνδημιουργίας και προκοπής μέσα σ ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος.