Κυπριακό: Τι δήλωσε ο πρόεδρος του Ελληνοαμερικανικού Ινστιτούτου

 Του Πέτρου Κασφίκη

Κλιμακώνεται η ένταση στο Κυπριακό. Πως βλέπετε τις εξελίξεις και τι μπορεί να προσδοκά η Ελλάδα από την ομογένεια, αλλά και την Ουάσινγκτον;

Η Κύπρος αντιμετωπίζει αυτή την στιγμή μια σειρά σοβαρών προβλημάτων, καθώς η Τουρκία συνεχίζει τις προκλήσεις, τις οποίες μάλιστα έχει εντείνει με τα δύο πολεμικά πλοία και την οδηγία προς ναυτιλλομένους (navtex), την οποία εξέδωσε στις 30 Σεπτεμβρίου. Η Ελλάδα έχει κάθε λόγο για να ανησυχεί, καθώς έχει ζωτικά συμφέροντα σε αυτή την περιοχή. Φυσικά και υπάρχει μια πολύ στενή σχέση ανάμεσα στην Ελλάδα και την Κύπρο, και δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Ελλάδα είναι μια από τις εγγυήτριες δυνάμεις για την ασφάλεια της Μεγαλονήσου. Συνεπώς δεν συνάδει με το συμφέρον της περιοχής, ούτε με τα συμφέροντα των Η.Π.Α. να έχουμε τέτοιες μεγάλες εντάσεις σε μια τόσο γεωγραφικά περιορισμένη περιοχή, η οποία παραμένει πολύ σημαντική για την προώθηση αυτών των συμφερόντων στην Μέση Ανατολή.  Εμείς από την πλευρά μας εδώ στην Αμερική κάνουμε ό,τι μπορούμε για να καταστήσουμε σαφές σε αυτούς που περνούν τις πολιτικές αποφάσεις τι χρειάζεται να κάνουν για να αποκλιμακώσουν την ένταση. Πιο συγκεκριμένα, αυτό σημαίνει ότι πρέπει να ασκήσουν την πίεση στο σωστό μέρος, το οποίο είναι η Τουρκία, καθώς αυτή είναι η χώρα η οποία επιδρά αρνητικά και αποσταθεροποιεί την περιοχή. Αυτή η αποσταθεροποίηση εγκυμονεί κινδύνους όχι μόνο για τα κράτη της περιοχής, αλλά και για τα συμφέροντα των Η.Π.Α.

Κατά την διάρκεια των προηγούμενων εβδομάδων είχατε την ευκαιρία να συνομιλήσετε με μέλη του Κογκρέσου και της κυβέρνησης, και αν ναι τι τους είπατε;

Είχα την ευκαιρία να συμμετέχω στις δύο off the record συναντήσεις με τον Αντιπρόεδρο Μπαϊντεν τον Μαϊο και τον Ιούνιο, οι οποίες διεξήχθησαν πριν και μετά την επίσκεψή του στην Κύπρο. Είχαμε μια πολύ εποικοδομητική συζήτηση. Ήμουν ένας από τους έξι εκπρόσωπους της ομογένειας που βρίσκονταν στο δωμάτιο. Μιλήσαμε ανοιχτά στον αντιπρόεδρο για μια σειρά ζητημάτων. Του συνέστησα ότι πρέπει (ως Αμερική) να εκφράσουμε μέσω δημόσιων τοποθετήσεων πιο καθαρά την δυσαρέσκεια μας προς την Τουρκία, και όχι να περιοριστούμε στην παρασκηνιακή διπλωματία, την οποία αυτή την στιγμή προωθεί το State Department και ο Λευκός Οίκος. Αυτά λοιπόν είναι τα μηνύματα που στείλαμε. Επιπλέον κατά την διάρκεια του προηγούμενου μήνα είχα συναντήσεις με άλλους παράγοντες του Λευκού Οίκου, ενώ πριν από δύο εβδομάδες συναντήθηκα με ένα ανώτερο στέλεχος του State Department, στους οποίους εξέφρασα τις ίδιες απόψεις, ότι δηλαδή χρειάζεται να στηλιτεύσουμε τις επιθετικές ενέργειες της Τουρκία. Μόνο με αυτό τον τρόπο θα καταφέρουμε να αποκλιμακώσουμε την ένταση. Η Τουρκία θα ανταποκριθεί μόνο μέσω της αμερικανικής πίεσης. Εξαρτάται λοιπόν από εμάς (Η.Π.Α.) να καταστήσουμε γνώστη αυτή την πίεση όχι μόνο παρασκηνιακά μέσω των διπλωματικών δίαυλων επικοινωνίας που επιμένει να χρησιμοποιεί το State Department και ο Λευκός Οίκος, αλλά και δημοσίως.

Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να έχουμε τις ίδιες τοποθετήσεις από το State Department, οι οποίες λένε ότι ναι μεν υποστηρίζουμε το δικαίωμα της Κύπρου να διεξάγει έρευνες στην αποκλειστική οικονομική της ζώνη, αλλά ποτέ δεν καταδικάζουν την επιθετική δύναμη, δηλαδή την Τουρκία, και επιπλέον προσθέτουν ότι όλες οι πλουτοπαραγωγικές πηγές πρέπει να μοιραστούν ανάμεσα σε όλους τους κατοίκους της Κύπρου. Αυτό είναι προφανές. Η κυβέρνηση της Κύπρου έχει ήδη δηλώσει ότι (το φυσικό αέριο) θα είναι για όλους τους κατοίκους της νησιού. Αλλά πριν αξιοποιηθεί (το φυσικό αέριο) πρέπει να έχει επιτευχθεί πολιτική λύση και η κυβέρνηση της Τουρκίας πρέπει να συμπεριφερθεί ως σύμμαχος της δύσης, του ΝΑΤΟ, και της διεθνούς κοινότητας. Μέχρι στιγμής δεν έχουν δείξει τέτοιες προθέσεις. Εμείς στην Αμερική πρέπει να βεβαιώσουμε ότι θα το κάνουν. Και θα το επαναλάβω, αν δεν μπορούμε να το πούμε στους φίλους και συμμάχους μας, σε ποιόν θα το πούμε; Σε εχθρικά κράτη με τα οποία πολεμούμε και με τα οποία δεν κάνουμε διάλογο και δεν έχουμε διπλωματικές σχέσεις; Θα προσπαθήσουμε λοιπόν να προωθήσουμε τις δημοκρατικές αρχές σε αυτά τα κράτη, αλλά δεν θα πούμε στους συμμάχους μας ότι σήμερα το έτος 2014, έχουμε την Τουρκία, ένα μέλος του ΝΑΤΟ, να κατέχει ένα κομμάτι μιας χώρας μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης με στρατό του ΝΑΤΟ. Αυτό συνιστά μια ντροπή για όλους εμάς στην δύση.

Είχατε λοιπόν την ευκαιρία να μιλήσετε πρόσωπο με πρόσωπο με τον Αντιπρόεδρο των Η.Π.Α. Τι απαντήσεις πείρατε και επιπλέον εισπράξατε την αίσθηση ότι ο κ. Μπάϊντεν είναι πιο φιλικά διακείμενος προς τις ελληνικές θέσεις, αλλά δεν μπορεί να παρεκκλίνει από την επίσημη γραμμή της κυβέρνησης;

Πρώτα από όλα πρέπει να πω ότι η συνάντηση ήταν off the record, συνεπώς δεν μπορώ να μεταφέρω με ακρίβεια τι είπε ο Αντιπρόεδρος στο πλαίσιο αυτής της συνάντησης. Αυτό που μπορώ όμως να πω είναι ότι μας επανέλαβε τις ίδιες θέσεις που είχε εκφράσει δημοσίως στο Συνέδριο της Αρχιεπισκοπής στην Φιλαδέλφεια, οπού είχε δηλώσει ότι η Κύπρος είναι ένας σημαντικός στρατηγικός εταίρος και σύμμαχος και ότι τα στρατεύματα πρέπει να απομακρυνθούν από το νησί. Προφανώς αυτές οι προσωπικές επαφές και επισκέψεις στην Κύπρο δείχνουν ότι έχει βάλει το Κυπριακό ψηλά στην προσωπική του ατζέντα. Αυτό είναι κάτι το πρωτόγνωρο καθώς δεν έχουμε δει κάτι παρόμοιο εδώ στην Ουάσινγκτον τα τελευταία 40 χρόνια. Συνεπώς η προσωπική εμπλοκή του αντιπρόεδρου είναι ιδιαίτερα σημαντική.

Ωστόσο, όπως είπατε, η προσωπική του γνώμη δεν σημαίνει απαραίτητα ότι μεταφράζεται σε επίσημη πολιτική γραμμή για την κυβέρνηση Ομπάμα. Σε αυτή την περίπτωση ισχύει το ρητό «εμπιστεύσου, αλλά επαλήθευσε» και μέχρι στιγμής δυστυχώς δεν έχουμε δει καμία δημόσια δήλωση από την διακυβέρνηση Ομπάμα, οπότε πρέπει να πω πως (οι απόψεις Μπάϊντεν) δεν είναι η επίσημη πολιτική της κυβέρνησης.

Από την άλλη πλευρά πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι ο αντιπρόεδρος δεν κάνει πράγματα στο κενό. Χρειάζεται να έχει την υποστήριξη του προέδρου, και φυσικά δεν θα μπορούσε να κάνει ό,τι κάνει χωρίς κάποιο υποστήριξη εκ μέρους του προέδρου. Η πολιτική γραμμή όμως δεν έχει αλλάξει γιατί, αν είχε, θα είχαμε περισσότερο ανοιχτές δημόσιες τοποθετήσεις και πίεση προς την Τουρκία.

Ποιόν εποικοδομητικό ρόλο πιστεύετε ότι θα μπορούσε να παίξει η Αμερική ώστε να ξεπεραστεί η κρίση;

Όλοι μιλούν για την οικοδόμηση μέτρων εμπιστοσύνης και τη σημασία που έχει η διαμόρφωση του κατάλληλου περιβάλλοντος για την διεξαγωγή των διαπραγματεύσεων. Αυτήν την στιγμή, το περιβάλλον έχει δηλητηριαστεί από τις προκλήσεις της Τουρκίας και εναποτίθεται στην Αμερική να ασκήσει πίεση στη Τουρκία, και με αυτό τον τρόπο να συμβάλλει στην διαμόρφωση του κατάλληλου περιβάλλοντος που θα επιτρέψει την επανέναρξη και επιτυχή κατάληξη των διαπραγματεύσεων.