Δίκαια δίκη για τον Σνόουντεν

Του Φαρίντ Ζακαρια

Το λέω αυτό ως κάποιος που πιστεύει ότι ο Σνόουντεν παραβίασε το νόμο και θα πρέπει να λογοδοτήσει, αλλά επίσης ότι την ίδια στιγμή μας προσέφερε δημόσια υπηρεσία, αποκαλύπτοντας ένα τεράστιο σύστημα εγχώριας παρακολούθησης που δε διαθέτει την κατάλληλη δημοκρατική επίβλεψη και δικαστικό έλεγχο. Υπάρχει ένας τρόπος για να συμβιβαστούν αυτές οι θέσεις: μια δίκη.

Πρόσφατα, μέσω δορυφόρου στο Φεστιβάλ του New Yorker, ο Σνόουντεν είπε ότι θα «ήθελε πολύ» να προσαχθεί σε δίκη στις Ηνωμένες Πολιτείες. Κι έτσι θα έπρεπε. Ετσι θα μετέτρεπε ό,τι έχει γίνει από κλοπή σε πολιτική ανυπακοή.

Στο πλαίσιο της εκδήλωσης του New Yorker, ο Σνόουντεν είπε στην Τζέιν Μάγιερ: «Έχω πει ξανά και ξανά την κυβέρνηση κατά τη διάρκεια διαπραγματεύσεων ότι, αν είναι διατεθειμένοι να μου να προσφέρουν μια ανοικτή δίκη, μια δίκαιη δίκη... και μου επιτραπεί να παρουσιάσω την πλευρά μου στους ενόρκους, θα ήθελα πολύ να το κάνω. Αλλά το έχουν αρνηθεί. Θέλουν μια κλειστή δίκη, θέλουν να χρησιμοποιήσουν τον Νόμο περί Διαβαθμισμένων Πληροφοριών (CIPA)».

Όμως οι νομικοί με τους οποίους μίλησα- κανείς τους σκληροπυρηνικός συντηρητικός ή γεράκι της εθνικής ασφαλείας- είπαν ότι ο Σνόουντεν θα μπορούσε να έχει μια δίκαιη δίκη. Ο Νόρμαν Αμπραμς από τη Νομική Σχολή του UCLA μου είπε ότι το πρόβλημα δεν είναι ο CIPA. Η κυβέρνηση θα προσπαθούσε να αποδείξει ότι ο Σνόουντεν παραβίασε νόμο με τη διαρροή διαβαθμισμένων κυβερνητικών εγγράφων. Ο Σνόουντεν θα ήθελε να παρουσιάσει την υποστηρικτική γραμμή του για να εξηγήσει τα κίνητρά του και τα οφέλη που προέκυψαν από τις δράσεις του. Το θέμα, είπε ο Αμπραμς, δεν είναι ο CIPA, αλλά ότι «γενικά, το κίνητρο και ο λόγος για μια πράξη δεν αποτελούν στοιχείο του εγκλήματος, και οι δίκες περιορίζονται στην απόδειξη του εγκλήματος και την αντίδραση που βασίζεται σε αυτή την απόδειξη».

Ο Σνόουντεν λέει ότι οι προηγούμενες πληροφοριοδότες -όπως ο Τόμας Ντρέικ της Εθνικής Υπηρεσίας Ασφαλείας - δεν είχαν δίκαιες δίκες. Αλλά ο νομικός του Πανεπιστημίου του Τέξας, Ρόμπερτ Τσέσνεϊ, υποστηρίζει ότι πρόκειται για «ένα επιχείρημα που βασίζεται σε διαδόσεις» και ότι κάθε δίκη και δικαστής είναι διαφορετικοί. Πιστεύει επίσης ότι είναι δυνατόν για τον Σνόουντεν να έχει μια δίκαιη δίκη, αν και θα υπήρχαν εντάσεις ανάμεσα στην επιθυμία του να «βάλει την NSA σε εδώλιο» και τις προσπάθειες του δικαστηρίου να κρατήσει το πεδίο της δίκης πιο περιορισμένο.

Ο Ντέιβιντ Πόουζεν του Πανεπιστημίου Κολούμπια είπε ότι η κυβέρνηση πιθανότατα θα έκανε κάποιες μυστικές παρουσιάσεις στον δικαστή βασισμένες στο επιχείρημα σχετικά με τη βλάβη που προκάλεσαν οι αποκαλύψεις του Σνόουντεν. Αλλά, τόνισε, το ενδιαφέρον με την υπόθεση Σνόουντεν είναι ότι «έχει ήδη λάβει τόσο μεγάλη δημοσιότητα που το βασικό μέρος των αποκαλύψεων είναι ήδη είναι παλιά νέα, όπως και μεγάλο μέρος του περιεχομένου, μέρος του οποίου είναι πλέον αποχαρακτηρισμένο». Η ανησυχία του Πόουζεν είναι η έλλειψη μιας καθιερωμένης υπεράσπισης «δημόσιου συμφέροντος» για πληροφοριοδότες, που θέλουν να υποστηρίξουν ότι οι ενέργειές τους εξυπηρέτησαν σημαντικές συνταγματικές αξίες.

Το πιο εντυπωσιακό στοιχείο του ουσιαστικών αποκαλύψεων του Σνόουντεν για τις ξένες μυστικές υπηρεσίες είναι οι περιορισμένες συνέπειες τους. Αυτό συμβαίνει επειδή ως επί το πλείστον έδειξαν ότι η κυβέρνηση των ΗΠΑ κάνει κρυφά ό,τι κάνει και φανερά-την καταπολέμηση των Ταλιμπάν, κατασκοπεία σε χώρες όπως το Πακιστάν και την αναζήτηση για ομάδες Αλ Κάιντα σε όλο τον κόσμο.

Οι αποκαλύψεις αποκάλυψαν και επιχειρήσεις μυστικών υπηρεσιών στο εξωτερικό. Μερικές από αυτές ήταν δικαιολογημένες, όπως το χακάρισμα σε κινεζικά συστήματα πληροφορικής -κάτι που και το Πεκίνο κάνει σε άλλες χώρες και μάλιστα σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα. Άλλες δεν ήταν συνετές, όπως η παρακολούθηση των τηλεφώνων των ηγετών της Βραζιλίας και της Γερμανίας. Αλλά καμία από αυτές δεν ήταν ηθικά σκανδαλώδης. Ο Μπερνάρ Κουσνέρ, ο πρώην υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας, είχε δηλώσει την περίοδο των αποκαλύψεων: «ας είμαστε ειλικρινείς, κι εμείς κρυφακούμε. Όλοι τους ακούνε όλους. Αλλά δεν έχουμε τα ίδια μέσα με τις ΗΠΑ, κι αυτό μας κάνει και ζηλεύουμε».

Η κυβέρνηση Ομπάμα θα πρέπει να καταστήσει σαφές ότι ο Σνόουντεν θα έχει μια ανοικτή δίκη στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπως κάθε πολίτης. Κι ο Σνόουντεν θα πρέπει να γυρίσει σπίτι και να υποστηρίξει τη θέση του. Σίγουρα θα ισχυριζόταν ότι οι νόμοι που παραβίασε ήταν αντισυνταγματική, ότι άλλαξε την αμερικανική κυβέρνηση προς το καλύτερο κι ότι οι ενέργειές του προστατεύονται από την Πρώτη Τροπολογία.

«Το καλύτερο που θα μπορούσε να κάνει σε μια δίκη», μου είπε ο Τσέσνεϊ, «θα είναι κατά πάσα πιθανότητα να πείσει τουλάχιστον έναν από τους ενόρκους ότι έδρασε ηθικά και ως εκ τούτου, το σώμα των ενόρκων δεν πρέπει να τον καταδικάσει. Αυτό λέγεται ακύρωση των ενόρκων. Είναι μια καλή στρατηγική για να ακολουθήσει ο Σνόουντεν». Κι ακόμα κι αν έχανε, η επιβολή ποινής μπορεί να λάβει υπόψη ευρύτερα ζητήματα όπως τα κίνητρα και οι συνέπειες.

Θα μπορούσε να είναι η δίκη του αιώνα, να φέρει στο προσκήνιο κάτι που έχει παραμείνει κρυμμένο βαθιά στις σκιές για πάρα πολύ καιρό. Κι αυτό, λέει ο Σνόουντεν, είναι που ήθελε από την αρχή.

ΠΗΓΗ: Washington Post