Δημοψήφισμα, εθνικοί διχασμοί και...πρωτοφανή φαινόμενα (Video)

Σε μια περίοδο οικονομικής κρίσης, κοινωνικο-πολιτικών διλημμάτων και προ των πυλών μιας κομβικής ψηφοφορίας, η μάχη εστιάζεται σε δυο σημεία: α) σε αυτούς που υποστηρίζουν ένθερμα την μια άποψη, οι οποίοι γίνονται πιο ένθερμοι με την πάροδο των ημερών, με αποτέλεσμα να υπάρξει πόλωση β) σε αυτούς που αμφιταλαντεύονται, για την προσχώρηση των οποίων στην μια ή την άλλη πλευρά, χρησιμοποιούνται διάφορες μέθοδοι: απλή επιχειρηματολογία, εκμετάλευση άγνοιας ή ημιμάθειας, προπαγάνδα, επίκληση στο θυμικό. Όλο αυτό το σκηνικό, βάσει της κοινής λογικής, φέρνει μια κλιμακούμενη ένταση ενόσω πλησιάζουμε στην τελική μάχη.

Ακούω και διαβάζω λοιπόν ότι το δημοψήφισμα ήταν αυτό που δίχασε τους Έλληνες. Αυτόν τον λαό, που πάντα πορεύεται ενωμένος και ουδέποτε έρχεται σε αντιπαράθεση. Άλλωστε, σε κανένα σημείο του κόσμου δεν υπάρχει... κοινωνικοπολιτική αντιπαράθεση, παρά μόνο αναγνώριση της εθνικής τους ταυτότητας. Έτσι είναι; Ή μήπως όχι;

«ΟΜΟΘΥΜΙΑ» ΜΠΛΕ ΚΑΙ ΠΡΑΣΙΝΩΝ ΚΑΦΕΝΕΙΩΝ

Ας πάμε λίγο πίσω, στην περίοδο 1990 – 91. Θα σας πάω στην γενέτειρά μου, την Πάτρα. Το βίντεο αυτό είναι μέρος ενός χρονικού του φίλου μου, Χάρη Καραβαγγέλη, αφιερωμένο στο τι προηγήθηκε, συνέβη και ακολούθησε την δολοφονία του καθηγητή Νίκου Τεμπονέρα. Ξεκαθαρίζω βέβαια ότι δεν υιοθετώ το – ιδεολογικά φορτισμένο και κομματικά τοποθετημένο - ύφος της εισαγωγής, αφού «τραμπούκοι» δεν υπήρχαν μόνο στην γαλάζια πλευρά. Απλώς παραθέτω την εικόνα.

Αν δεν κάνω λάθος, πρόκειται για την προεκλογική περίοδο των Αυτοδιοικητικών Εκλογών του 1990, με επεισόδια μεταξύ «ένθερμων» υποστηρικτών ΠΑΣΟΚ – Νέας Δημοκρατίας. Είναι η εποχή των «μπλε» και «πράσινων» καφενείων, των Παπανδρεϊκών και Μητσοτακικών, σε ολόκληρη την Ελλάδα. Η περίοδος κατά την οποία συγγενείς και φίλοι έφταναν σε σημείο να μην μιλούν μεταξύ τους, εξαιτίας της αντιπαράθεσης που χώριζε για χρόνια την Ελλάδα στην μέση. Μια αντιπαράθεση με «εμφυλιοπολεμικά» χαρακτηριστικά, η οποία κορυφώθηκε με την παραπομπή του Ανδρέα Παπανδρέου στο Ειδικό Δικαστήριο και άρχισε να «ξεφουσκώνει» σταδιακά μετά την αθώωση και αργότερα την εκλογική νίκη – «εξιλέωσή»του στις εκλογές της 10ης Οκτωβρίου 1993. Ήταν όταν ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης αποχώρησε από την ηγεσία της Νέας Δημοκρατίας και εμφανίστηκε σταδιακά η κατηγορία των «έλα μωρέ, τους βαρέθηκα». Ήταν η εποχή του σταδιακού «ξενερώματος» και της «ενοποίησης των καφενείων».

ΤΟ Κ29, Ο ΠΡΩΗΝ ΣΚΑΪ ΚΑΙ ΑΛΛΟΙ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΟΙ

Επίσης, πολλοί μιλούν για τα ΜΜΕ (ιδίως τα τηλεοπτικά) και την μονόπλευρη γραμμή τους, σαν να είναι κάτι που εμφανίστηκε σήμερα, κάτι το πρωτοφανές. Ζω σε άλλη χώρα σήμερα, αλλά πριν από μερικά χρόνια ζούσα στην Ελλάδα. Θυμάμαι λοιπόν ότι όλες οι εφημερίδες – για να πάω πίσω στην εποχή που δεν υπήρχε ενημέρωση στο διαδίκτυο – ήταν «χρωματισμένες» και με ξεκάθαρο πολιτικό-κομματικό προσανατολισμό. Επειδή όμως μιλάμε για τηλεόραση, ας μην πάμε μακριά: Θυμάστε πώς δόθηκαν οι πρώτες δυο άδειες στην ιδιωτική τηλεόραση; Να σας θυμίσω το αρχικό σχέδιο: κεντροαριστεροί εκδότες στην μια, οι κεντροδεξιοί στην δεύτερη. Οι πρώτοι ίδρυσαν τον ΤΗΛΕΤΥΠΟ και έβγαλαν στον αέρα το MEGA. Οι δεύτεροι επρόκειτο να ξεκινήσουν τη ΝΕΑ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ, αλλά τελικά έμειναν στα χαρτιά και η άδεια κατέληξε στον Μίνωα Κυριακού κι έτσι άρχισε να λειτουργεί ο ΑΝΤ1. Να πάμε και ένα βήμα πιο μπροστά: Θυμάται κανείς την σκληρή πολιτική ρητορική του πρώτου τηλεοπτικού ΣΚΑΪ (πρόγονου του σημερινού ALPHA και όχι του νέου ΣΚΑΪ) όταν βγήκε πρώτη φορά στον αέρα; Ή, πιο σωστά, θυμάστε ένα κανάλι που λεγόταν «Κανάλι 29», «παππού» του μεταγενέστερου ALTER, το οποίο παραχώρησε την συχνότητά του στο STAR λίγους μήνες μετά τις εκλογές της 10ης Οκτωβρίου; Να σας το θυμίσω και αυτό, μέσα από μια κωμικοτραγική – πλην όμως αληθινή και άκρως παρακμιακή – στιγμή της ελληνικής τηλεόρασης. Πάλι σε πολιτική αντιπαράθεση αναφέρεται:

ΕΣΠΑΣΕ Η... "ΕΝΟΤΗΤΑ" ΤΗΣ ΠΕΝΤΑΕΤΙΑΣ;

Από τον γαλαζοπράσινο διχασμό πέρασαν δεκαετίες. Πάμε στα πιο πρόσφατα: Το δημοψήφισμα απλώς επανέφερε στην επιφάνεια τις τάσεις που επικρατούν στην ελληνική κοινωνία τα τελευταία τέσσερα χρόνια: Την διαφορά πολιτικής φιλοσοφίας απέναντι στην οικονομική κρίση και τα μέτρα των δανειακών συμβάσεων.

Ο πρώτος διαχωρισμός ήταν «μνημονιακός – αντιμνημονιακός». Στον χώρο της λαϊκής δεξιάς εξειδικεύτηκε στο «γερμανοτσολιάς – πατριώτης». Η πλευρά των «μνημονιακών»έβλεπε, πίσω από κάθε αντίδραση, το «χάος» και το «λόμπυ της δραχμής». Ο κεντροδεξιός μνημονιακός ταύτιζε τον αριστερό αντιμνημονιακό με την τρομοκρατία και τον λαϊκό δεξιό με την Χρυσή Αυγή. Με την σειρά του, ο Αριστερός αντιμνημονιακός έβλεπε παντού «χρυσαυγίτες» και ο λαϊκός δεξιός «ανθέλληνες» και «τρομοκράτες». Είδαμε τα γνωστά status του Facebook να γίνονται share με ακραίες «ταμπέλες» σε ανθρώπους που απλώς τοποθετούνταν, εν μέσω γενικεύσεων, παραφράσεων και σκόπιμων παρερμηνειών των τοποθετήσεών τους, πολλές φορές με ένα απλουστευμένο και αφελές στα όρια του εκνευριστικού ρητορικό ερώτημα «τι δεν καταλαβαίνεις;». Ή μήπως όλα αυτά συνέβαιναν επειδή ένας άγνωστος προφήτης της εποχής προέβλεψε ότι μια μέρα θα εξαγγελθεί δημοψήφισμα;

«ΠΑΤΡΙΩΤΙΣΜΟΙ» ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΤΣΙΤΑΤΑ...

Παράλληλα, οι διαχωρισμοί αυτοί που προαναφέρθηκαν είναι παντελώς άσχετο να αντικρούονται με την παρότρυνση «Είμαστε όλοι Έλληνες»: Δεν έχει να κάνει με την εθνικότητα, ούτε η επιλογή της Κυριακής θα γίνει βάσει του κριτηρίου ότι είμαστε όλοι Έλληνες ή από κάποια άλλη χώρα: Η επιλογή θα κινηθεί βάσει μιας γενικότερης πολιτικής -ιδεολογικής τοποθέτησης και είναι η έκφραση της άποψης του τι επιλέγει ο καθένας για το αύριο.

Όχι, φίλοι μου: Δεν ήταν δυνατόν να πραγματοποιηθεί συγκέντρωση του «Ναι» και του «Όχι» την ίδια ώρα, στον ίδιο χώρο, ούτε οι υποστηρικτές της μιας και της άλλης πλευράς να χορέψουν στο τέλος συρτάκι όλοι μαζί και να πάνε στην κάλπη χεράκι – χεράκι. Ούτε, επίσης, γινόταν να μιλήσει ο Αλέξης Τσίπρας σε όλες τις εκδηλώσεις, ούτε να προβάλονται βίντεο με διαγγέλματα του Αντώνη Σαμαρά στους ψηφοφόρους του «Όχι» εν μέσω χειροκροτημάτων. Οι συγκεντρώσεις απευθύνονταν στους ανθρώπους με τα συγκεκριμένα «πιστεύω» που θα εκφραστούν στην ψηφοφορία της Κυριακής. Στην ψηφοφορία, και όχι στο ρινγκ.

Υπάρχει μια ένταση, γιατί πλησίασε και έφτασε η μέρα για την τελική τοποθέτηση: Απόλυτα φυσιολογικό. Μόνο που η αντιπαράθεση αυτή κορυφώνεται την ώρα της κάλπης, τουλάχιστον για το συντριπτικά πλειοψηφικό ποσοστό. Από εκεί και πέρα, ο καθένας θα αντιληφθεί ότι η πλειοψηφία θα υπερισχύσει ως λαϊκή ετυμηγορία και κάπως έτσι ο Έλληνας θα αναλάβει την ευθύνη για το αύριο. Γιατί, όπως έχω πει ξανά και γίνομαι κουραστικός, δεν θα υπάρχει πλέον ο «Τσίπρας που σε κορόιδεψε» ή ο «τάδε Βουλευτής που ψήφισε τα μέτρα». Κανείς δεν ξεγελάει κανέναν πια, ούτε μπορεί να παρασυρθεί εύκολα από την καταστροφολογία ή την απλοποίηση των πάντων: Μετά από πέντε χρόνια σε ένα πανομοιότυπο καθεστώς οικονομικής πίεσης και κοινωνικοπολιτικής αστάθειας, ο καθένας γνωρίζει τι ψηφίζει όπως και τι μπορεί να τον περιμένει στο τέλος του δρόμου, ανάλογα με την απόφασή του.

ΑΠΟ ΔΕΥΤΕΡΑ...;

Εάν ο κάθε «ΟΧΙ» θα μιλάει στον φίλο του «ΝΑΙ» από Δευτέρα και το αντίθετο, έγκειται καθαρά στην προσωπική ιδιοσυγκρασία του καθενός και όχι επειδή «η Ελλάδα διχάστηκε». Η Ελλάδα δεν «διχάστηκε» τώρα ή τουλάχιστον δεν την έκοψε στα δυο το δημοψήφισμα. Διαφορετικές κοινωνικο-πολιτικές απόψεις και τάσεις, κάποια στιγμή, αναπόφευκτα θα εκφραστούν. Δεν είναι φαινόμενο αυτής της εβδομάδας, αλλά μιας ολόκληρης πενταετίας. Η ελληνική κοινωνία είναι διχασμένη από τις αρχές της κρίσης. Δεν είναι συζητήσιμο. Φανταστείτε μια διαίρεση: 100/3 ισούται με 33,3333... και μπορούμε να το συζητήσουμε με άπειρα ακόμη τριάρια. Όμως, 100/4 κάνει 25 και τέλος. Δεν επιδέχεται αμφισβήτησης.

Καταλήγοντας: Εάν ο Αλέξης Τσίπρας ως Πρωθυπουργός είναι τολμηρός ή τρελός, χαρισματικός ή επικίνδυνος, αγνός ή υποβολιμαίος, θα διαφανεί από τα γεγονότα και θα το κρίνει ο ιστορικός του μέλλοντος. Στα όποια αρνητικά του όμως, δεν νομίζω ότι θα του καταλογιστεί το δημοψήφισμα: Συγκεντρώσεις για τα μετέπειτα ΝΑΙ και ΟΧΙ υπήρχαν και πριν την προσφυγή στην κάλπη, με άλλον τίτλο. Μπορείτε να σκεφτείτε πού μπορούσαν να καταλήξουν εάν δεν υπήρχε η καταληκτική οδός της ψήφου;

Για το γνήσιο της υπογραφής

Χριστόδουλος Αθανασάτος

Αρχισυντάκτης New Greek TV